عملیات والفجر ۸:
عملیات والفجر ۸ یا نبرد اول فاو، عملیات آبی خاکی تهاجمی نیروهای مسلح ایران، در خلال جنگ ایران و عراق بود، که به فرماندهی مشترک سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران، در بهمنماه ۱۳۶۴ به مدت ۷۵ روز انجام شد. در این عملیات با طراحی و حضور مشترک نیروهای ارتش و سپاه و به روایتی دیگر با طراحی فرماندهان ارشد ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروهای سپاه، بسیج با پشتیبانی ارتش، با غافلگیری نیروهای عراقی، از اروندرود عبور کردند و شبه جزیره فاو در جنوب عراق را به اشغال خود درآوردند. عملیات والفجر ۸، در ساعت ۲۲:۱۰ روز ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در منطقه خسروآباد تا راسالبیشه آغاز گردید و در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۳۶۵ با پیروزی نیروهای ایرانی، به پایان رسید. شبه جزیره استراتژیک فاو تا پایان نبرد دوم فاو در دست نیروهای ایرانی باقی ماند.
هدف از این عملیات:
به لحاظ موقعیت جغرافیایی شمال خلیجفارس و منطقه فاو، عملیات والفجر ۸ از اهداف سیاسی – نظامی ویژه ای برخوردار بود که مهمترین آنها عبارت بودند از:
* تصرف شهر فاو و تأسیسات بندری آن.
* هم مرزی با کویت.
* تهدید بندر ام القصر.
* انهدام و یا تصرف سکوهای پرتاب موشک.
* تامین خورموسی و تردد کشتیها به بندر امام خمینی.
* تسلط بر اروندرود.
* انسداد راه ورود عراق به خلیجفارس.
ویژگیهای منطقه عملیاتی:
از آن جایی که زمین منطقه در میان آب محصور است، تحتتأثیر جذر و مد آب خلیجفارس و رطوبت دائم حاصل از آن میباشد. به همین دلیل، قسمت عمدهای از زمین منطقه باتلاقی، نمک زار و سست میباشد.
ارتفاع آب رود اروند که از دریا تأثیر میپذیرد، در عمیقترین قسمت رودخانه به ۲۵ متر میرسد. در ساحل رودخانه پوششی از چولان (بوتههای بلند) و نی وجود دارد. ارتفاع چولان ها حداکثر ۵/۱ متر و ارتفاع نیها ۳ تا ۴ متر میباشد؛ بهگونهای که انسان به راحتی میتواند در میان آن مخفی شود.
هم چنین نخلستان بزرگی در ساحل خودی و دشمن که عمق آن بین ۲ تا ۵ کیلومتر متغیر است، وجود دارد که زمین اطراف آن اغلب سست است.
نیروهای عملکننده ایران:
سپاه و پشتیبانی هوایی
هوانیروز ارتش
شرح عملیات:
سرانجام پس از حل معضلات اساسی عملیات و تکمیل طرح مانور و تامین پشتیبانیهای موردنظر و سازماندهی قرارگاهها و یگانها، دستور انجام عملیات در ساعت ۲۲:۱۰ تاریخ ۲۰/۱۱/۱۳۶۴، توسط فرمانده کل سپاه با قرائت رمز عملیات به این شرح، صادر شد:
بسم الله الرحمن الرحیم. لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. قاتلو هم حتی لا تکون فتنه. یا فاطمةالزهرا، یا فاطمةالزهرا، یا فاطمةالزهرا.
یگانهای نیروی زمینی سپاه با پشتیبانی آتش طرحریزیشده، تهاجم خود را در محورهای مورد نظر آغاز و مبادرت به شکستن خط کردند.
گسترش وضعیت و تامین هدفهای عملیات در همان شب اول چنان غیر منتظره بود که نیروهای پشتیبان که میبایستی برای تامین مراحل بعدی عملیات در صبح یا شب دوم عملیات به کار گرفته میشدند، در ساعت ۱۲ همان شب وارد منطقه شدند. پس از پاکسازی خط اول، در ادامه کار دو مسئله عمده در پیشروی رزمندگان قرار داشت:
یکی دور زدن و محاصره شهر و حضور در محور ساحلی واقع در جناح شمالی. حضور در محور یادشده، نقش مؤثری را در مقابله با پاتکهای دشمن و نیز تثبیت و تامین سرپل اولیه داشت لذا دو لشکر پرتوان و قدرتمند سپاه که مأموریت دستیابی به اهداف فوق را داشتند، بهمنظور پاکسازی و الحاق خط اول، تلاش خود را شروع کردند. بدین ترتیب قبل از روشن شدن آزمایشهای مربوط به هوا و پس از درهم شکستن مقاومتهای ضعیف دشمن، یگان مأمور جهت تصرف شهر فاو، ابتدا با حضور در مدخل ورودی شهر، به محاصره آن پرداخت.
در جنوب شهر فاو نیز یکی دیگر از یگانها با طی نمودن مسافت زیادی در عمق، بهصورتی باورنکردنی خود را به خور عبدالله رساند و شهر فاو از شمال و جنوب به محاصره درآمد.
پاکسازی جنوب شهر فاو و باقیمانده نیروهای پراکنده و غیرمنسجم دشمن که در منطقه بهصورت سرگردان حضور داشتند دنبال میشد. با حضور پرقدرت نیروها پس از محاصره شهر فاو در محور ساحلی و نیز دستیابی به خور عبدالله در جنوب فاو، پاکسازی عناصر باقیمانده دشمن در رأس البیشه آغاز شد. در نتیجه یگان مأمور به تصرف شهر فاو، پس از رفع موانع موجود و مقابله با مقاومتهای پراکنده دشمن، توانست با انهدام مقر تیپ ۱۱۱ و به اسارت گرفتن فرمانده آن، شهر فاو را بهصورت کامل پاکسازی کند. در نتیجه تا پایان روز اول، رزمندگان اسلام موفق به تصرف شهر فاو و پاکسازی کامل منطقه و حضور در شمال فاو (محور ساحلی) شدند و بدین ترتیب مراحل اول و عملیات انجام پذیرفت.
دشمن در شرایطی که جمهوری اسلامی را فاقد توانایی و قابلیت اجرای عملیات عبور از رودخانه ارزیابی میکرد، پس از مواجهه با حضور قدرتمندانه نیروهای اسلام در شهر فاو و بعد از گذشت سه روز از شروع عملیات، بهتدریج نسبت به ابعاد عملیات فاو هوشیار شده و لشکر گارد را وارد منطقه کرد. شتاب زدگی و عدم توجیه کامل نسبت به منطقه، موجب گردید که نیروهای لشکر گارد سوار بر خودرو و در حال حرکت به سمت منطقه درگیری، در محاصره نیروهای خودی افتاده و به هلاکت برسند. از این زمان بود که نبرد سنگین به مدت ۷۵ روز ادامه پیدا کرد.
فاو از حضور تا تثبیت
حضور نظامی ایران در فاو، نشانگر بی ثباتی حکومت بغداد و ضعف و ناتوانی ارتش عراق بود.
دشمن پس از ناتوانی در باز پس گیری یک باره فاو، شیوه پیشروی لاک پشتی را آغاز کرد تا بلکه بتواند قسمتهای محدودتری را تصرف کند و خط تبلیغاتی رسانههای جهانی هم در تحرکات نظامی دشمن بی تأثیر نبود، چنانچه نشریه واشنگتن پست طی گزارشی نوشت:
«عراق نمیتواند اجازه دهد ایرانیها در این شهر باقی بمانند، زیرا این مسئله بهاحتمالقوی عواقبی تضعیف کننده از نظر روحی و سیاسی در داخل عراق و نیز در کشورهای همسایه خواهد داشت … تصرف شبه جزیره فاو توسط نیروهای ایران و غافلگیری عراقیها، بهطوریکه هنوز هم موفق به بیرون راندن سربازان ایرانی از منطقه نشدهاند، بغداد را سخت سرافکنده کرده است.»
رادیو بیبیسی نیز طی تفسیری اظهار داشت:
«ایران به خوبی در زمین از عهده نیروها برآمد و تصرف این همه اراضی عراق، ضربهای تحقیرآمیز به عراق وارد کرده است.»
نتایج عملیات:
* آزادسازی شهر فاو
* هم مرزی با کویت
* انهدام سکوهای پرتاب موشک
* تسلط بر جنوب اروندرود
* قطع راه ورود عراق به شمال خلیجفارس
مسئولیت گردان شهادت از لشکر ۲۷ محمد رسولالله در عملیات والفجر ۸:
پس از انحلال گروهان مستقل شهادت در عملیات بدر چند ماهی مانده به عملیات والفجر ۸ علیاصغر صفرخانی مأموریت پیدا میکند گردان شهادت را تشکیل دهد.
گردان شهادت به فرماندهی علیاصغر صفرخانی و جانشینی مجید صبری بهصورت گردان پیاده در عملیات والفجر ۸ شرکت میکند.